BBC araştırması: 7 Ekim’den bu yana Gazze’deki binaların en az yarısı hasar gördü veya yıkıldı
BBC’nin yeni araştırmasına göre İsrail’in Gazze’ye yönelik saldırılarının başlamasından bu yana Gazze’deki binaların yarısından fazlası hasar gördü veya yıkıldı.
Her ne kadar İsrail Gazzelilere defalarca “güvenlikleri için güneye gitmelerini” söylese de, son birkaç haftadır güney Gazze’ye yönelik bombardıman yoğunlaştı.
Ayrıntılı öncesi ve sonrası görüntüleri güneydeki Han Yunus’un en çok etkilenen bölge olduğunu gösteriyor.
Yeni görüntülere bakıldığında Gazze genelinde yerleşim alanlarının harabeye döndüğü, daha önce yoğun olan alışveriş caddelerinin molozlara dönüştüğü, üniversitelerin yıkıldığı ve tarım alanlarının harap edildiği görülüyor.
Gazze’nin güneyinde binlerce evsizin barınması için çadır kentlerin kurulduğu biliniyor.
Birleşmiş Milletler’e (BM) göre, 7 Ekim’den bu yana Gazze nüfusunun yüzde 80’inden fazlasını oluşturan yaklaşık 1,7 milyon kişi yerinden edildi ve bunların neredeyse yarısı Gazze Şeridi’nin güney ucunda mahsur kaldı.
BBC Verify’ın gerçekleştirdiği analizler, tarım arazileri de dahil olmak üzere pek çok alandaki yıkımın boyutlarını ortaya koyuyor.
Hasarın boyutuna ilişkin sorulara İsrail ordusu, hem Hamas militanlarını hem de “terörist altyapıyı” hedef aldığını açıkladı.
BBC’nin elde ettiği uydu bilgilerinin analizi, yıkımın gerçek boyutunu ortaya koyuyor.
Buna göre Gazze Şeridi’nin tamamında 144 bin ile 175 bin arasında binanın hasar gördüğü veya yıkıldığı belirlendi. Bu Gazze’deki binaların yüzde 50 ila 61’ine tekabül ediyor.
New York Şehir Üniversitesi’nden Corey Scher ve Oregon Eyalet Üniversitesi’nden Jamon Van Den Hoek tarafından yapılan çalışma, binaların yüksekliğinde veya yapısında hasara işaret eden ani değişiklikleri ortaya çıkarmak için görüntüleri karşılaştırıyor.
Yıkım güneye doğru ilerliyor
Yeni araştırmaya göre, güneydeki Han Yunus şehri son haftalarda saldırılardan ağır bir şekilde etkilendi; 38.000’den fazla bina (%46’dan fazlası) yıkıldı veya hasar gördü.
Yalnızca son iki hafta içinde bölgede 1.500’den fazla bina yıkıldı veya hasar gördü.
Şehir silüetinin öncesi ve sonrası görüntülerine bakıldığında, şehrin merkezindeki 16 katlı apartman ve bölgenin en yüksek binası olan Al Farra Tower’ın 9 Ocak’ta yerle bir olduğu görülüyor.
Kulenin bulunduğu mahallenin büyük bir kısmı Aralık ayı sonundan bu yana İsrail saldırıları nedeniyle yerle bir oldu.
Evini terk etmek zorunda kalan ve ailesiyle bağlantısı kesilen 20 yaşındaki Rawan Qaddah, “İsrail güçleri, özellikle şehir merkezindeki Han Yunus’taki yerleşim bölgelerini hedef aldı” diyor.
Rawan, hasar gören binalar arasında okulların da bulunduğunu söyledi. Bu okullardan bazıları şu anda geçici olarak yerinden edilmiş kişilerin barınması için kullanılıyor.
Bölgede daha önce insanlarla dolu olan sokaklar artık terk edilmiş ya da yıkılmış durumda.
Aşağıdaki görsellerde Shawarma Sanabel restoranını İsrail işgali öncesinde ve aynı kavşağı Ocak ayında yoğun bombardıman sonrasında görebiliyoruz.
Gazze’nin tamamı zarar gördü
İsrail ordusu şu ana kadar eylemlerini Hamas’ın bilinçli olarak sivillerin yaşadığı bölgelere konuşlandırıldığını söyleyerek savundu.
Ancak İsrail ordusunun kontrolünde olduğu anlaşılan binaların yıkılmasıyla ilgili sorular da ortaya çıktı.
Bunun bir örneği Gazze’nin kuzeyindeki İsra Üniversitesi’dir. Başlangıçta ağır hasar gören bina, kontrollü bir patlama sonucu tamamen yıkıldı.
Patlama anına ilişkin görüntü sosyal medyada paylaşılırken, İsrail ordusu patlamanın onaylanmasına yönelik sürecin şu anda gözden geçirildiğini söyledi.
7. yüzyılda inşa edilen El-Ömeri Camii’nin de aralarında bulunduğu Gazze’deki pek çok tarihi mekan da ağır hasar gördü.
Gazze’de hasar tespit çalışmaları yapan akademisyenlerden Scher, Gazze’deki durumun, incelediği diğer savaş bölgelerine göre farklı olduğunu söyledi.
“Ukrayna’yı inceledik, Halep’e ve diğer şehirlere baktık ama hasarın boyutu ve hızı dikkat çekici. Bu kadar hasarın bu kadar çabuk gerçekleştiğini hiç görmemiştim.”
Gazze’nin tarım arazilerinde yıkım
BBC Verify tarafından yapılan diğer analizler, Gazze’de önceden ekili olan geniş alanların da ciddi şekilde hasar gördüğünü gösteriyor.
İsrail’in Gazze’nin bazı yerlerindeki saldırı ve bombardımanlarının etkilerini aşağıdaki uydu görüntüsünde görmek mümkün.
Her ne kadar Gazze, savaş başlamadan önce büyük ölçüde ithalata bağımlı olsa da, gıdanın büyük kısmı bölgedeki tarım ve gıda üretiminden sağlanıyordu. Yardım kuruluşları Gazze nüfusunun yarısının şu anda açlıkla karşı karşıya olduğunu söylüyor.
BBC Arapça, Kasım ortasında Gazze’nin kuzeyindeki Beyt Lahia’dan güneye kaçan Said adında bir çiftçiyle konuştu.
Guava, incir, limon, portakal, nane ve fesleğen yetiştiren 33 yaşındaki çiftçi, bu ürünlerden her yıl yaklaşık 6 bin dolar kazanıyor. Bu onun, babasının ve kız kardeşinin tek gelir kaynağıydı. Grup, büyükanne ve büyükbabalarından miras aldıkları araziyi 15 yıl boyunca işlemişti.
Ancak bölgeyi terk ettikten günler sonra bir akrabasının kendisine çiftliğin ve çevredeki akrabalarına ait beş evin İsrail ordusu tarafından yıkıldığını söylediğini söylüyor.
Savaş öncesinde tarımın en yoğun olduğu Gazze’nin kuzeyi ve merkezinde geniş araziler harabeye döndü. İsrail’in kesintili savunma duvarları inşa etmesi, zırhlı araçları korumak için toprak setler yapması ve çevredeki araziyi temizlemesi birçok yerdeki hasarla örtüşüyor.
Bazı çiftçiler, topraklarına doğrudan zarar verilmemesine rağmen ürünlerini kaybetti.
Gazze’nin merkezindeki Deir al-Balah’ta yaşayan çiftçi Muhammed el Messaddar, savaşın başlangıcından bu yana çiftliğini yalnızca bir kez ziyaret edebildi.
Kasım ayındaki ateşkes sırasında portakal ağaçlarının meyveleri etrafa saçılmış ve yerde çürümüştü.
“Portakalların toplanacağı tarih savaşın başlangıcına denk geliyordu. “Kimse oraya gitmeye cesaret edemedi.”
Portakalların yüzde 90’ından fazlasını kaybettiğini söylüyor.
Yolların buldozerlerle yıkılması ve savunma duvarlarının inşa edilmesinden etkilenen toprakların yanı sıra, İsrail ordusunun bu toprakları kasten tahrip ettiği iddiaları da var.
İsrail Sivil İdaresi Başkan Yardımcısı Albay Yogev Bar-Shesht, Gazze’den 4 Kasım’da internette yayınlanan bir röportajda şunları söyledi:
“Kim buraya dönerse kavrulmuş toprakla karşılaşacaktır. Konut yok, tarım yok, hiçbir şey yok. Gelecekleri yok.”
İsrail ordusu BBC’ye yaptığı açıklamada, çeşitli tarım alanlarında Hamas’a ait tünel girişleri ve roket fırlatma alanları bulduğunu belirterek, “Operasyonel gereklilikler bu yerlerin imhasını veya saldırısını gerektiriyor.” dedi.
“Çatışma ve karşılıklı ateş sonucu çevrede hasar meydana gelebilir.”
Uzmanlar Gazze’de tarıma verilen zararın kalıcı olacağından endişe ediyor.
Suriye ve Ukrayna’da yaşananlar gibi daha önceki çatışmalar, tarım arazilerinin rehabilitasyonunun son derece zor olabileceğini gösterdi.
Patlamamış silahlar çiftçilerin geri dönmesini ve çalışmasını da tehlikeli hale getiriyor. Ayrıca toprağın temizlenmesi; Su, elektrik ve ulaşım sistemleri gibi altyapıların yeniden inşası gibi zorluklar da var.
çadır şehirler
Yerinden edilmiş insanları barındırmak için kurulan çadırların ve diğer geçici yapıların çoğalması, Gazze’nin güneyinde havadan görülebilen bir diğer bariz değişiklik.
Aralık başından Ocak ortasına kadar Mısır sınırına yakın bölgelerde kurulan yeni çadırların kapladığı alan yaklaşık 3,5 kilometrekare, yani yaklaşık 500 futbol sahasına eşdeğer.
3 Aralık ve 14 Ocak’ta çekilen uydu görüntüleri büyük bir değişimi ortaya koyuyor. Refah’ın kuzeybatısındaki bölgede arazinin neredeyse tamamı yerinden edilmiş insanlar için sığınak haline getirildi.
İsrail bölgeye yönelik saldırılarına başladığında Gazze’nin kuzeyinde ve merkezinde yaşayan Filistinlilere kendi güvenlikleri için güneye gitmelerini söyledi. Bu insanların çoğu Refah’a yerleşti ve bilinmeyen bir gelecekle karşı karşıya kaldı.
Bu rapora Jake Horton, Tural Ahmedzade, Benedict Garman, Lamees Altalebi ve Abdelrahman Abutaleb katkıda bulundu.
